François Verster - Omega, Oor en Uit: Die Storie Van N Opstandige Troep

FRANOIS VERSTER

TAFELBERG

Hierdie boek word opgedra aan elke troep wat diensplig as plig ervaar het.

Wat het eerste gekom, wat daarna? Ek moet erken dat ek n probleem het met tyd: baie dinge wat begin het en geendig het, het nie presies by my geregistreer tot lank daarna nie. Hoe ouer ek word, hoe minder stabiel raak daardie kruk, chronologie.

Gnther Grass, skrywer en beeldende kunstenaar

Onthou is nie n historiese daad nie, maar n resultaat van die geheue, wat inherent korrup is.

Mary Karr, digter

Miskien, ironies, is die gemene deler tussen Suid-Afrikaners en Duitsers die gedeelde ervaring van afsonderlikheid, van ontheemding, vervreemd van sekerheid en samehorigheid.

Etienne van Heerden, skrywer en akademikus

Hierdie boek verteenwoordig die perspektief van een ouddienspligtige en nie van alle dienspligtiges of staandemaglede wat gedurende die Grensoorlog (1966-1989) in die Suid-Afrikaanse Weermag gedien het nie. Om hierdie rede is die name van sekere mense verander, want dit is nie my bedoeling om enige individu te na te kom nie.

AK47: Russiese ligte aanvalsgeweer waarmee Swapo toegerus was, 7.62 kaliber

Civvie: burgerlike

Civvies: burgerdrag

HK: hoofkwartier

Kamper: iemand wat weermagkampe gedoen het as deel van sy voortgesette diensplig

PF: permanent force gebruik om na n staandemaglid te verwys

Pips: kentekens wat n offisier se rang aangedui het

R1: SAW-aanvalsgeweer, gebaseer op die Belgiese FN, 7,62 kaliber

R4: SAW-aanvalsgeweer, gebaseer op die Israeliese Galil, 5,56 kaliber

Recce: lid van die Verkenningsregiment

RSM: regiment-sersant-majoor (hoogste onderoffisiersrang op Omega)

SAKK: Suid-Afrikaanse Kleurlingkorps

SAMIL: SAW-vragmotor (verskillende groottes, bv. SAMIL 20; 50; 100)

SAW: Suid-Afrikaanse Weermag

SAWI: SA Weermagindustrie, die weermag se algemene handelaar

Suidwes: Suidwes-Afrika, sedert onafhanklikwording in 1990 Namibi

Swapo: South West African Peoples Organisation

Unimog: twee-ton-viertrekvoertuig, onder meer as ambulans gebruik

VTB: vryetydsbesteding, n wegbreek-kamp, gewoonlik elke drie maande aan dienspligtiges toegeken

n Gedonder ruk hom orent. Hy druk sy skouers vas teen die koppenent en kyk vervaard in die kamer rond.

Hulle het my kom haal, dink Frans.

Dit duur n sekonde of twee voordat hy besef dis net onweer ongewoon vir die Kaapse Skiereiland. Ondanks die bedompigheid kry Frans koud. Hy staan stadig op, soek met sy tone na sy pantoffels op die koel telvloer. Sy vrou, Charlene, slaap vas, soos altyd. Hy slof klappertand na die studeerkamer en gaan sit by die groot ou lessenaar, streel oor die geoliede blad.

Dis altyd dieselfde droom: Die PFs kom hom haal. Die oorlog is toe ni oor nie. Daar staan n SAMIL in die straat voor sy huis, kolossaal soos n oorlogskip in n vyandelike hawe. Iemand in n groot weermagjas klim uit en loop tot by die voordeur. Daar pluk hy die jas af en staan net in n pers nagrok. Skielik verander die man se gesig en hy word n bekende, gewoonlik sy ou kameraad Skroppie. Hy wys dan na Frans en skreeu: Die SAW wil j h!

Dis waar die onthutsende droom eindig.

Hy trek n verslete foto-album uit die rak en adem die geur van gister in. As argivaris weet hy papier is steeds die beste bewaarder van die verlede. Dis geduldig en dis duursaam. Nes mense, soek papier net simpatieke behandeling.

Buite rammel die donderweer weer dis n kakofonie, die litanie van die natuur. Hier in Brackenfell hoor n mens soms kraaie. Uile ook, dink hy, soos destyds in die bos. Maar meestal is dit net die brakke wat al harder kef wanneer dit tyd raak dat hul base van die werk af moet kom. Praat van n litanie.

Buite begin die dag rooi breek. Soos die sonsondergange van Suidwes wat so verstommend mooi kon wees voordat die donkerte met sy verskrikkings toesak. Wanneer hinas, di in kolletjiespelse, maar ook di in uniform, losgelaat is.

Frans hoor die ou bakkie voordat hy hom sien. Dis die man wat Die Burger kom aflewer. Die posbus se deksel klap en dan sidder die ou Datsun weer voort. Hy loop vinnig na buite en trek die opgevoude koerant uit die posbus.

Soos gewoonlik lees hy eers die sportgedeelte met aandag, blaai verby die sakenuus en glimlag oor die spotprent. Vandag gaan dit oor die ANC se magsbeheptheid.

In die briewekolom pleit n leser vir groter erkenning en begrip vir ouddienspligtiges. Daar is van hulle verwag om hul lewe vir hul land op te offer, nie vir die regering van die dag nie, skryf hy. Apartheid was nie in hul gedagtes toe hulle as skoolseuns n dokument onderteken het wat hulle tot twee jaar se militre verpligtinge verbind het nie. Wat moes hulle doen, vra die briefskrywer, eerder tronk toe gaan? Hul volk verraai? As lafaards verwerp word?

Dit was die jare van die Koue Oorlog en die Rooi Gevaar. Die politici het sy generasie uitverkoop ter wille van n waardelose Grondwet en n falende staat, kla hy.

Die oorlog wil maar net nie weggaan nie, dink Frans. Nuwe boeke oor die Grensoorlog verskyn gereeld. Oor die jare het hy heelparty boeke daaroor gekoop.

Sy boekrak is ook vol boeke oor die Anglo-Boereoorlog, die twee wreldoorlo, die Vitnam-oorlog, die Koreaanse oorlog die Koue Oorlog. Daar is ook boeke oor hoe om memoires te skryf.

In een van die lessenaar se laaie l sy eie Grensoorlog-verhaal. Hy het dit geskryf tien jaar n die oorlog se einde in 1989.

Hy haal die hopie gekramde bladsye uit. Meeste van die bladsye is al varkoor gevat en die teks is met rooi en blou bekrap ink-littekens wat verklap hoeveel keer hy al bygevoeg en weggevat het. Elke keer wanneer die herinneringe aan die deur kom klop het hy die manuskrip uitgehaal en weer met die verlede gestoei.

Afstand kom met tyd. So s hulle. Dalk sal die verlede nie meer so n houvas op hom h nie as hy sy verhaal voltooi?

Toe die donderweer wegsterf, hoor hy die radiowekker in die slaapkamer afgaan. Charlene se bedliggie gaan aan. Tyd om reg te maak vir werk. Hy druk die voos gevatte manuskrip in sy briewetas en sit die tas in die gang.