Daudet - Sapho

HASAN L YCEL KLASKLER DZS

ALPHONSE DAUDET

SAPHO

FRANSIZCA ASLINDAN EVREN:
TAHSN YCEL

Sapho

ALPHONSE DAUDET

zgn ad: SAPHO

franszca aslndan eviren: TAHSN YCEL

editr: AL ALKAN NAL

grsel ynetmen: BROL BAYRAM

dzelti: MERH ATAK

grafik tasarm ve uygulama: TRKYE BANKASI KLTR YAYINLARI

TRKYE BANKASI KLTR YAYINLARI

istiklal caddesi, no: 144/4 beyolu 34430 istanbul

Tel. (0212) 252 39 91

Fax. (0212) 252 39 95

www.iskultur.com.tr

Genel Yayn: 1932

Hmanizma ruhunun ilk anlay ve duyu merhalesi, insan varlnn en mahhas ekilde ifadesi olan sanat eserlerinin benimsenmesiyle balar. Sanat ubeleri iinde edebiyat, bu ifadenin zihin unsurlar en zengin olandr. Bunun iindir ki bir milletin, dier milletler edebiyatn kendi dilinde, daha dorusu kendi idrakinde tekrar etmesi; zek ve anlama kudretini o eserler nispetinde artrmas, canlandrmas ve yeniden yaratmasdr. te tercme faaliyetini, biz, bu bakmdan ehemmiyetli ve medeniyet dvamz iin messir bellemekteyiz. Zeksnn her cephesini bu trl eserlerin her trlsne tevcih edebilmi milletlerde dncenin en silinmez vastas olan yaz ve onun mimarisi demek olan edebiyat, btn ktlenin ruhuna kadar iliyen ve sinen bir tesire sahiptir. Bu tesirdeki fert ve cemiyet ittisali, zamanda ve meknda btn hudutlar delip aacak bir salamlk ve yaygnl gsterir. Hangi milletin ktpanesi bu ynden zenginse o millet, medeniyet leminde daha yksek bir idrak seviyesinde demektir. Bu itibarla tercme hareketini sistemli ve dikkatli bir surette idare etmek, Trk irfannn en nemli bir cephesini kuvvetlendirmek, onun genilemesine, ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi ve emeklerini esirgemiyen Trk mnevverlerine kranla duyguluyum. Onlarn himmetleri ile be sene iinde, hi deilse, devlet eli ile yz ciltlik, hususi teebbslerin gayreti ve gene devletin yardm ile, onun drt be misli fazla olmak zere zengin bir tercme ktpanemiz olacaktr. Bilhassa Trk dilinin, bu emeklerden elde edecei byk fayday dnp de imdiden tercme faaliyetine yakn ilgi ve sevgi duymamak, hibir Trk okuru iin mmkn olamyacaktr.

23 Haziran 1941
Maarif Vekili
Hasan li Ycel

"Bana baksanza biraz... Gzlerinizin rengi houma gitti... Adnz ne sizin?"

"Jean."

"Yalnz Jean m?"

"Jean Gaussin."

"Gneylisiniz, ben anlarm... Ya ka?"

"Yirmi bir."

"Sanat msnz?"

"Hayr, bayan."

"Ya! ok gzel..."

Maskeli balonun dans havalar, barmalar, kahkahalar arasnda nerdeyse anlalmaz duruma gelen bu tmce krntlar, bir haziran gecesi, Dchelette'in atlyesinin fonunu oluturan bir palmiyeler, aacms ereltiotlar serinde, bir talyan gaydacs ile bir Fellah kadn arasnda syleniyordu.

talyan gaydacs, Msrl kadnn sorularn gen yann safl, uzun zamandr konumam bir Gneylinin sadelii ve rahatlyla yantlyordu. Tm bu ressam ve heykeltra evresinin yabancsyd, daha gelir gelmez, kendisini getiren arkadan yitirmiti. ki saattir sklyor, gneten yanp tunlam gzel yzn, giysisindeki koyun postu gibi ksa, sk ve kvrck salarn dolatrp duruyordu; evresinde hi usuna getirmedii bir hayranlk uyanyor, fsldyordu.

Dans edenlerin omuzlar sert sert arpyor, onu itiyor, verevlemesine takt gayda, bu yaz gecesinde hem ar, hem rahatsz edici olan da giysisi, resim rencilerinin kahkahalarla glmelerine yol ayordu. Yksek sa topuzunu elik baklarla tutturmu kenar mahalle gzl bir Japon kz, Gzel arabac, canm arabac... diye bir ark mrldanarak onu sinirlendiriyor; ak, ipek dantelli bir spanyol yosmas da, bir klhanbeyin kolunda yanndan geerken, elindeki ak yasemin demetini kabaca burnuna sryordu.

Bu ilk yaklamalardan hibir ey anlamyor, alabildiine gln olduunu sanyor, yeillikler altnda geni bir sedirle evrili, caml galerinin serin glgesine snyordu. Hemen sonra bu kadn gelip yanna oturmutu.

Gen, gzel bir kadn myd? Syleyemezdi... inde dolgun belinin kmldad, uzun, mavi yn klftan omuzlara kadar plak olan, yuvarlak ve ince iki kol kmaktayd; yzklerle dolu kk elleri, geni geni alm alnna den garip maa ssleriyle, bym, kl rengi gzleriyle uyumlu bir btn oluturuyordu.

Bir oyuncu kadnd kukusuz. Byleleri ok gelirdi Dchelette'e, bu da onu rahatlatacak trden bir ey deildi, ok korkard bu tr insanlardan. Kadn hemen yanndayd, dirseini dizine, ban eline dayam, ciddi ve biraz yorgun bir tatllkla konuuyordu. "Gneyli misiniz gerekten? Ama bu sapsar salar!.. Olur ey deil dorusu."

Sonra ne zamandr Paris'te bulunduunu, hazrland snavn ok g olup olmadn, ok insan tanyp tanmadn, Quartier Latin'inden bylesine uzak olan Roma sokana, Dchelette'in enliine nasl geldiini bilmek istiyordu.

Kendisini getiren niversitelinin adn syleyince (La Gournerie... yazarn bir akrabas... onu tanrd kukusuz) kadnn yz deiti, karard birdenbire; ama o gzlerin hibir ey grmeden parlad yatayd, bunun ayrmna varmad. La Gournerie akrabasnn da burada olacan, kendisini onunla tantracan sylemiti.

"yle severim ki iirlerini... ok sevineceim onu tandma..."

Kadn onun saflna acyarak glmsedi, eliyle bir bambunun hafif yapraklarn aralayp da ona byk adamn gsterebilir miyim diye baloya bakarken, omuzlar ok gzel toplanyordu.

Bu srada enlik bir peri oyunu gibi kvlcmlar sap dalgalanmaktayd. Atlye, daha dorusu salon nk burada pek allmazd, yapnn yksekliince genileyip onu bir tek odaya dntryor, yazlk, hafif ve aydnlk duvar kaplamalarnn, ince hasr ya da tl perdelerin, lake paravanlarn, renk renk cam ilerinin, yksek bir Rnesans minesinin ocan ssleyen sar gl topluluunun zerine, kimi oymal demirden, bir cami kaps gibi sivri kemerle blnm, kimi iek, kara leylek, ylan biiminde yelpaze gibi alm, saysz in, Acem, Marip, Japon fenerlerinin tuhaf ve deiik klarn dkyordu, sonra birden, hzl ve mavimsi elektrik klar fkryor, baloda hrdayan, kontrbaslarn ularyla sert dzenli bir orkestra efi deneinin aasnda kalan birinci katn galerilerine giden geni parmaklkl Hollanda merdiveninin zerinde kat kat dizilen yzleri ve plak omuzlar, btn bu kuma, ty, pul, erit evrenini, bu olaanst evreni souk bir ay yla rtyordu.

Delikanl bunu oturduu yerden, dekora karan, onu ereveleyen bir gz aldanmasyla, bir prenses giysisinin gm kuyruu zerine dansn gidi geliince trzotu elenkleri atan, Pompadour andan kalm bir oban kz yzn bir drakena yaprayla elenklendiren bir a ardndan gryordu; imdi, Msrl kadndan, elenceli bir eitlilik ve zen gsteren klklar altnda gizlenmi, hepsi de anl anl adlar rendike, gsteriyi ok daha ilgin buluyordu.

Ksack kamsn tfek gibi omzuna asm olan bu kpek oban Jadin'di; az tede u lime lime ky papaz kaftan yal Isabey'i gizliyordu, tokal kunduralarndaki iskambil takmyla azck bymt. Corot baba bir sakat asker kasketinin geni siperlii altnda glmsyordu. Thomas Couture' buldog, Jundt' gardiyan, Cham' adakuu klnda gryordu.

Hepsini de genlerin giydii tarihsel ve arbal birka giysi, sorgulu bir Murat, bir Prens Eugne, bir Birinci Charles, iki sanat kua arasndaki fark ok gzel belirtiyordu; sonuncular ciddi, souktu, para sorunlarnn oyduu zel krklklarla yalanm borsa adamlarnn balarna benziyordu balar; tekiler ok daha haylaz, krpe, patrtc, dizginleri koparm kiilerdi.

Heykeltra Caoudal, elli be yana ve Enstit nianna karn, ok eski bir svari klna girmiti, kollar plak, pazular ikindi, uzun bacaklarn bir svari antas yerine bir ressam paleti dvmekteydi; keyfe dalm mezzin klna girip sarn yana kaydrm, bir yandan gbek atp bir yandan da tiz bir sesle "La ilahe illallah!" diye baran mziki de Potter'in karsnda Grande Chaumire zamanndan kalma bir yalnz biniciyi tartaklyordu.

Dans edenleri durduran geni bir halka evreliyordu bu nl kiileri; ilk srada ev sahibi Dchelette, uzun bir Acem fesinin altnda, kk gzlerini, kalmuk burnunu, kr sakaln krtryordu, bakalarnn neesiyle mutluydu, hi mi hi gstermiyordu, ama lgnca elenmekteydi.

Mhendis Dchelette, on, on iki yl ncesinin sanat Paris'inin kiilerinden biri, ok iyi, ok da zengin bir adamd, sanat, zgrl ok severdi, yolculuk yaam ve bekrln etkisiyle yaygn dnceleri kmserdi, o sralarda Tauris'le Tahran arasnda bir demiryolu ii almt; her yl, on aylk bir yorgunluktan, adrlarda gemi gecelerden, kumlar, bataklklar arasnda hummal at koturmalardan sonra Roma sokana, kendi taslaklarna gre yaplm, yazlk bir saray biiminde denmi olan bu konaa, zorlu scaklar geirmeye gelir, burada kafal adamlar ve gzel kadnlar bana toplar, uygarln ho ve tatl yanlarnn zn birka haftada iine sindirmek isterdi.